Nieuwe vooruitzichten na de gezondheidscrisis
Context
De gezondheidscrisis heeft een drastische impact gehad op de beroepswereld. Veel activiteiten moesten immers de pauzeknop induwen. Bovendien is gebleken hoe belangrijk de sociale zekerheid is, zowel voor de financiering van het gezondheidssysteem als wat werkloosheidsuitkeringen betreft.
Door de lockdown en de economische stilstand die ons dagelijks leven overhoopgooiden, zijn veel mensen beginnen na te denken over hoe ‘de wereld na corona’ er zou kunnen uitzien. Uit veel studies blijkt dan ook dat velen dromen van een wereld waar iedereen weer meer tijd neemt, en zo ook bijvoorbeeld zou overwegen om op een andere manier te werken.
Omdat haar duizenden vennoten in de meest uiteenlopende sectoren actief zijn, was Smart goed geplaatst om de situatie van de zogenoemde atypische werkers te volgen. In deze uitzonderlijke situatie is trouwens gebleken dat de solidariteitsmechanismen van de coöperatie hun beschermende rol volledig konden waarmaken.
Het is cruciaal dat we ons de tijd weer eigen maken om onze maatschappelijke beleving te verbeteren, niet alleen qua werk- en productietijd, maar ook wat consumptiegewoonten betreft en de ecologische impact ervan bijvoorbeeld. De gezondheidscrisis heeft geleid tot een arbeidscrisis, niet alleen door de plaats en de zin van werk, maar ook het essentiële belang van activiteiten opnieuw in vraag te stellen. Meer in het algemeen is het nu mogelijk om een nieuwe invulling te geven aan de wisselwerking tussen de verschillende vormen van tijdsbesteding. Uit studies die in de voorbije periode werden gevoerd, blijkt overigens dat de wil om te veranderen dezelfde is in België en in Frankrijk.
De economische en politieke realiteit staat echter rechtlijnig tegenover die individuele vaststellingen en verlangens. Zowel in Frankrijk als in België geldt telewerk als de nieuwe norm en de oplossing om een economische activiteit draaiende te houden: “Telethuiswerk is verplicht in alle ondernemingen, alle verenigingen en alle diensten, voor alle personeelsleden, tenzij dit onmogelijk is omwille van de aard van de functie, of de continuïteit van de bedrijfsvoering, de activiteiten of de dienstverlening”. De aanvullende vraag (die echter niet gesteld wordt) is of de economie koste wat het kost moet blijven draaien, zonder na te denken over de mogelijkheid om langzamer te gaan leven.
Intussen werd de exitstrategie uit de lockdown goedgekeurd. Misschien was er meer voorbereiding nodig, maar die vraag werd niet gesteld. Nochtans tonen getuigenissen aan dat het niet makkelijker is om de lockdown achter zich te laten dan om in lockdown te gaan, want dan zouden we het leven van vroeger weer moeten oppikken. En dat terwijl zo veel mensen na corona een andere wereld nastreven. Uit de lockdown gaan, is weer snelheid nemen. Ieder probeert voor zichzelf een plaats te geven aan de verbodsmaatregelen, verplichtingen en richtlijnen die almaar veranderen. Op collectief vlak was het door de beperking van activiteiten, de geldende gezondheidsregels en de aanpassing aan de nieuwe situatie dan weer niet echt mogelijk om iets te ondernemen. En nu moeten veel mensen terug aan het werk zonder dat daar samen bij wordt stilgestaan.
Stand van zaken binnen de groep Smart
De gezondheidscrisis vertaalde zich bij Smart in een aanzienlijke daling van de globale omzet van haar vennoten, omdat ze niet normaal konden werken. De scherpe daling van de omzet is vooral te wijten aan de annulering van bestellingen, wat een grote impact heeft op de activiteit van de vennoten en hun mogelijkheden om zichzelf een loon te betalen of kosten te maken voor hun activiteit.
Bepaalde werknemers konden zich toch aan de situatie aanpassen, door opnieuw meer in te zetten op telewerk, ook al moesten ze hun prijzen verlagen omdat ze niet de gebruikelijke diensten konden aanbieden of om klanten te kunnen houden die minder koopkracht hadden. Prestaties die een persoonlijk contact met klanten vereisten, vonden bijvoorbeeld online plaats, via videoconferentie, of zelfs telefonisch. Anderen kregen door de beperkingen van de gezondheidscrisis dan weer de mogelijkheid om meer te werken, omdat er op het vlak van digitalisering meer vraag was.
Smart ondernam een reeks concrete en politieke acties, die illustreren hoe divers haar interventies zijn:
- Ze stelde alles in het werk om de regeringsmaatregelen uit te rollen en de vennoten te begeleiden bij de samenstelling van dossiers om een vergoeding aan te vragen.
- Ze voerde krachtdadig lobbywerk uit in samenwerking met verschillende partners en vakbonden in het bijzonder, om de hiaten in de overheidsmaatregelen op te vullen. Zo werd in ons land bijvoorbeeld het recht op tijdelijke werkloosheid wegens corona uitgebreid naar de werknemers met contracten van erg korte duur of werden tewerkstellingscoöperaties en gedeelde ondernemingen in aanmerking genomen in de herstelplannen van het Brussels Gewest.
- Ze zette diverse initiatieven op om haar vennoten in geval van moeilijkheden te helpen (voorschot van kosten, kasvoorschot, solidariteitsfonds, opschorting van huurgeld, opleidingen …).
Doelstellingen van de werkgroep
Ongeacht of de impact groot of klein is, de gezondheidscrisis zet vraagtekens bij onze manier van leven en werken, en bij onze toekomst. Dit is een goede gelegenheid voor de werkgroepen om te bekijken wat deze crisis ons geleerd heeft en wat we samen willen doen om weer vooruit te gaan, weerbaarder te worden, onze praktijken te veranderen en misschien zelfs op een andere manier samen te werken.
Belangrijkste vragen
De belangrijkste vragen moeten door de werkgroep bepaald worden naarmate de denkoefening evolueert. Toch geven we graag een paar suggesties als inspiratie:
- Welke individuele en collectieve praktijken zullen (moeten) veranderen?
- Hoezal de crisis ons gebruik van de coöperatie beïnvloeden?
- Welke rol kan samenwerking binnen Smart spelen?
- Hoe kan Smart de werknemers begeleiden die hun werk- en tijdsbesteding anders willen invullen en bijdragen tot hun emancipatie?
- Is het mogelijk om alle werknemers te begeleiden bij de keuze van hun tijdsbestedingen op juridisch vlak te innoveren?
- Hoe kan Smart ingrijpen in de sociale zekerheid van personen, metnieuwe modaliteiten om langzamer te leven, zonder daarom te verarmen?
- Is het mogelijk omonze leden te beschermen tegen de druk van de maatschappij om almaar meer te doen en rendabeler te zijn?