Context

Dit thema staat centraal voor Smart. Het werd naar voren gebracht in samenspraak met het collectief 8Smart – dat het daglicht zag tijdens de mobilisatie voor de internationale vrouwendag op 8 maart 2019 – en is geïnspireerd is op het laatste driejaarlijkse verslag van het Franse observatorium voor gendergelijkheid in de sociale en solidaire economie. De raad van bestuur keurde het goed als thema voor het participatieve proces Smart in Progress. 

In België is 45 % van de leden een vrouw en 55 % een man. 

Hoewel vrouwen iets minder dan de helft uitmaken, zijn ze veel sterker vertegenwoordigd bij Smart dan wat de statistieken over zelfstandigen en freelancers laten uitschijnen, een trend die overigens ook merkbaar is in Frankrijk(1). In 2014 was bijvoorbeeld slechts 28 % van de Franse ondernemers een vrouw, de landbouwsector niet meegerekend. Vrouwen zijn ook meer vertegenwoordigd in de sociale economie.  

De oververtegenwoordiging van vrouwelijke ondernemers binnen Smart kan verklaard worden door het feit dat de professionele loopbaan van vrouwen doorgaans beïnvloed wordt door onevenwichtige genderverhoudingen. Ze moeten zich immers vaak flexibel opstellen om hun werk en privéleven beter te kunnen combineren, en hebben de indruk verder af te staan van de ondernemingswereld, waardoor ze op zoek gaan naar begeleiding. 

Hoewel er in de sociale economie of de culturele sector meer op gendergelijkheid wordt ingezet, blijft discriminatie bestaan, wat zich ook weerspiegelt bij Smart. Uit een studie van 2013 blijkt immers dat van 10 % van de leden van Smart met het hoogste loon 27 % vrouwen waren en 73 % mannen(2). 

Er zijn weinig statistieken over gelijkheid, wat bijdraagt tot de onzichtbaarheid van de aanhoudende discriminatie. Het feit dat wij (Smart, de sociale economie) al waarden hebben, kan leiden tot een ontkenning van wat er nog moet gebeuren. Het onderwerp wordt vaak als secundair beschouwd. 

Dit vloeit voort uit een reeks belemmeringen die verband houden met een gevoel van onmacht ten opzichte van ongelijkheden die te diep verankerd zijn buiten ons actiedomein. Bovendien heerst er een indruk van complexiteit, angst voor instrumentalisatie en vrees voor woelige discussies. 

Stand van zaken binnen de groep Smart

In navolging van haar ambitie om voortdurend praktische en sociaal innovatieve oplossingen te bieden voor de behoeften van haar gebruikers, wil Smart de uitdaging in verband met gendergelijkheid aangaan.  

Gendergelijkheid (V/M/X) is: 

• vragen stellen bij bestuurlijke regelingen en machtsverhoudingen; 
• vragen stellen bij arbeidsomstandigheden en overheersing;  
• alles in het werk stellen om de zelfstandige positie van vrouwen, het initiatief en de burgerlijke verantwoordelijkheid van iedereen bevorderen.  

Doelstellingen van de werkgroep

Deze werkgroep zal zich buigen over de transversale uitdagingen van gendergelijkheid (V/M/X) en zal concrete maatregelen voorstellen om grenzen te verleggen in mentaliteit en realiteit.  

Het doel van de werkgroep bestaat erin om na te denken over gelijkheid bij de vennoten van Smart. 

Het is niet de bedoeling dat de groep aanbevelingen formuleert over deze vraag binnen de interne structuur en de gemutualiseerde (vaste) werknemers van Smart.  

Belangrijkste vragen

De belangrijkste vragen moeten door de werkgroep bepaald worden naarmate de denkoefening evolueert. Bij wijze van inspiratie geven we echter graag enkele suggesties:  

• hoe kunnen we – afgezien van de quota – garanderen dat vrouwen en mannen gelijk vertegenwoordigd zijn binnen de bestuursorganen van Smart? 
• welke obstakels zijn er in verband met de ontwikkeling van activiteiten, meer bepaald van vrouwen, en hoe kunnen ze weggewerkt worden?   
• welke diensten kan of moet Smart organiseren om een antwoord te bieden op de uiteenlopende gendergerelateerde behoeften van haar vennoten en om de zelfstandige positie van vrouwen te bevorderen?   

• moet Smart een vergelijkende studie uitvoeren naar de verhouding vrouwen/mannen bij al haar vennoten? 
• hoe kan Smart positieve maatregelen nemen om de gelijkheid op het vlak van salaris in de hand te werken? 

Ik neem deel

Nog vragen?

smartinprogress@nullsmart.coop

Bekijk de uitdagingen en het werk van de andere werkgroepen

> Mijn activiteit consolideren

> Gedeelde werkruimten ontwikkelen

(1) Virginie Fontier, La féminisation des coopératives d’activité et d’emploi au regard de la sociologie Smart, mei 2017

(2) De studie werd vermeld in het artikel van Adrien de Fraipont, Identité de genre et discrimination : la culture n’est pas épargnée, Smart, juni 2016